Alsof Facebook mijn beste vriend is. “Alles goed, Raymond”, vraagt-ie aan me. Of: “Hoe gaat het, Raymond?”. En – om duidelijk te maken dat Facebook een Amerikaan is – “Wat gebeurt er, Raymond?”. Sinds kort zijn dit de vragen die Facebook aan ons voorlegt, zodra we online komen. Het klinkt allemaal erg positief. Zijn we dat ook op Facebook?
Afgelopen vrijdag was ik uitgenodigd om met een grote groep havisten te kijken naar de documentaire (of film, daar lopen de meningen over uiteen) Catfish. De film gaat over Nev, een jonge fotograaf, die via Facebook in contact komt met een achtjarig meisje dat over een groot schildertalent lijkt te beschikken. Er ontstaat een vreemde vriendschap, niet alleen met het meisje, maar ook met haar moeder en haar oudere, aantrekkelijke 19-jarige dochter Megan. Als het contact tussen Nev en Megan wat romantischer wordt, besluit Nev het gezin op te gaan zoeken. Dan blijkt dat het beeld dat Nev via Facebook van het gezin had gekregen in het geheel niet overeen te komen met de waarheid. Achter alle profielen blijkt één vrouw schuil te gaan, die er een complete fantasiewereld op na houdt.
Het gesprek met de 150 (!) Havo5-scholieren moet gaan over hoe je je profileert via Facebook. De situatie is allesbehalve ideaal. Het debat is het laatste verplichte onderdeel voor de kerstvakantie en als de leerlingen op het afgesproken tijdstip het zaaltje van een lokaal cultureel centrum binnen komen, is de toon direct gezet. Hier overheerst een gevoel van gezonde tegenzin. Ook de drie begeleidende docenten lijken met hun gedachten al meer bij de kerstborrel die ’s middags zal plaatsvinden, dan bij het inhoudelijk debat met de enorme groep pubers. Het is dan ook opvallend dat – als de film een minuut of tien onderweg is- de aandacht van de jongeren toch redelijk in de richting van het filmdoek gaat.
De hoop op een vruchtbaar debat vervloog echter als sneeuw voor de zon. De ervaren gespreksleidster deed er alles aan om de jongeren aan het praten te krijgen, maar kon niet veel meer dan de vragen die zij de havisten wilde voorschotelen, uiteindelijk maar aan mij, de s0 called expert, voor te leggen. Het verzoek aan de jongeren om te gaan staan, zodra ze aan het woord kwamen, leidde keer op keer op een applaus dat in een Amerikaanse talkshow niet had misstaan en ieder al dan niet grappig bedoelde antwoord had een hilarisch gebulder tot gevolg. Centraal stond natuurlijk de vraag hoe deze jongeren (welgeteld drie hadden er geen profiel op Facebook) zich manifesteerden op Facebook. Een goed beeld heb ik er niet van gekregen. Heel veel ‘doen er niet zo veel mee’, veel posten geen negatieve updates (“Je zet er niet op dat je een schimmelinfectie hebt of zo”) en ze zijn vooral geen Facebook-vriendjes met leraren, omgekeerd ook niet trouwens, aldus een van de docenten: “Dat is niet professioneel.”
Facebook heeft onlangs de privacy-instellingen weer gewijzigd. Het netwerk lijkt er een ziekelijk genoegen in te scheppen om dat met enige regelmaat te doen, net wanneer je als eenvoudige gebruiker juist weer een beetje doorhebt hoe je het hebt ingesteld. Mobiel wordt Facebook er ook niet leuker op. Een heel smartphonescherm, gevuld met suggesties voor likes en andermans likes maken van mij niet een enthousiaster Facebookgebruiker, hoe dol ik ook op het platform ben. Ik ken in ieder geval een groep jongeren die er niet wakker van ligt. Die kun je gerust vragen of alles goed is. Happy, happy Facebook.
Raymond Janssen 